Waarom hoogbegaafdheid en perfectionisme hand in hand gaan

Waarom deze combinatie zo vaak voorkomt

Als je een hoogbegaafd brein hebt, ben je gevoeliger voor perfectionisme, omdat:

✔️ Je een scherpe geest hebt. Je ziet mogelijkheden, verbeterpunten en oplossingen waar anderen niet aan denken. Dit zorgt ervoor dat je vaak automatisch ook hoge eisen stelt aan jezelf en aan anderen.

✔️ Je een sterk verantwoordelijkheidsgevoel hebt. Je voelt je vaak verantwoordelijk voor alles en iedereen. Voor het succes van een project, voor het welzijn van anderen of zelfs de wereld om je heen.

✔️ Je een intense innerlijke drive hebt. Je weet dat je veel kunt bereiken, dus dit wil je ook écht waarmaken. Het kan zelfs dat je (onbewust) denkt en gelooft: “het moet perfect, anders is het niet goed genoeg.”

✔️ Je overprikkeld raakt door complexe denkprocessen. Je brein draait overuren, wat perfectionistische gedachten versterkt.

De valkuilen van perfectionisme bij hoogbegaafdheid

Ook al denk je vaak dat perfectionisme je helpt om succesvoller te zijn, werkt het vaak juist averechts. Dit zijn de gevolgen van perfectionisme:

⚡️ Uitstelgedrag: als je het niet perfect kunt doen, doe je het maar helemaal niet en begin je er niet eens aan.

⚡️ Stress en uitputting: de constante druk om te presteren en hier hard voor te werken is mentaal en fysiek heel vermoeiend.

⚡️ Onvermogen om te genieten: je focus ligt vaak op wat er nog niet goed is, waardoor je genietmomenten overschaduwd worden. En zelfs wanneer je iets bereikt, voelt het nooit ‘goed genoeg’ of ga je meteen weer door naar het volgende doel om te halen. Want het kan natuurlijk altijd beter. 😉

⚡️ Zelfkritiek: je vergelijkt jezelf constant met anderen en met een onrealistisch ideaalbeeld.

Hoe perfectionisme ontstaat

Perfectionisme ontstaat vaak door:

🔘 Externe verwachtingen: op jonge leeftijd werden je talenten misschien geprezen, en voelde je de druk om altijd te presteren. En ben je gewend geraakt aan de bevestiging van buitenaf. Die helaas alleen tijdelijk een goed gevoel oplevert. 

🔘 Zelf opgelegde standaarden: je legt de lat voor jezelf torenhoog, vaak hoger dan nodig is.

🔘 Angst voor afwijzing of kritiek: je perfectionisme kan een manier zijn om de ‘pijn’ van afwijzing of kritiek uit de weg te gaan. Ongemakkelijke gevoelens ga je graag zoveel mogelijk uit de weg.

Wat je eraan kunt doen: 5 stappen

Stap 1: Onderzoek je overtuigingen
Vraag jezelf af: 
– “Waarom geloof ik dat alles perfect moet zijn?” 
– “Wat gebeurt er écht als iets niet perfect is?”

Het bewust worden van je perfectionistische gedachten is de eerste stap naar verandering. 

Tip: Schrijf deze overtuigingen op en kijk of je ze kunt vervangen door mildere, meer ondersteunende gedachten. Bijvoorbeeld: 
– Van: “Als ik fouten maak, faal ik.”
– Naar: “Fouten maken hoort bij groei.” 

Stap 2: Kies bewust voor ‘goed genoeg’

In plaats van te streven naar perfectie, stel jezelf de vraag: “Wat is hier voldoende voor dit moment?”

– Bijvoorbeeld: Als je een presentatie voorbereidt, vraag jezelf: “Wat is écht nodig om mijn punt over te brengen?”

Oefening: Kies één taak per dag waar je bewust besluit ‘goed genoeg’ als doel te stellen. Reflecteer daarna op hoe het voelt. 

Stap 3: Stel prioriteiten

Niet alles verdient 100% van je energie. Maak onderscheid tussen wat echt belangrijk is en wat minder aandacht nodig heeft. 

– Eisen: Wat MOET perfect zijn? 
– Normaal: Wat mag gewoon goed genoeg zijn? 
– Loslaten: Wat kun je helemaal schrappen?  

Stap 4: Leer omgaan met imperfectie

Confronteer jezelf met kleine imperfecties om je tolerantie ervoor te vergroten. 

– Laat een typefout staan in een informele e-mail. 
– Deel een social media-post zonder urenlang te polijsten. 

Reflectie: Merk op dat de wereld niet vergaat als iets niet perfect is. Gebruik dit om je angst voor imperfectie te verkleinen. 

Stap 5: Zet zelfzorg op de eerste plaats

Als je jezelf beter voelt, ben je minder vatbaar voor perfectionistische gedachten. 

– Plan dagelijkse oplaadmomenten: een wandeling, mediteren, of simpelweg even niets doen. 

– Onderneem activiteiten waar je blij van wordt, zonder prestatiedruk (zoals schilderen, dansen of lezen).

– Bevestig jezelf meerdere keren per dag met een mantra wat bij je past. Bijvoorbeeld: “Ik ben waardevol, ongeacht wat ik bereik.”

Perfectionisme écht loslaten

Als je merkt dat perfectionisme je in de weg zit, weet dan dat je het niet alleen hoeft te doen!

In mijn online live training die op 15 januari 2025 start gaan we aan de slag om los te komen van perfectionisme en die torenhoge lat. In deze 12-weekse training ga je aan de slag met:

• patronen in je perfectionisme te doorbreken.
• gezonde manieren te vinden om met je hoge verwachtingen om te gaan.
• een balans te vinden tussen je ambitie en zelfzorg.

Zodat je een leven creëert dat écht in balans is. Ben je er klaar voor?

Meer info & aanmelden via: https://josienhannema.nl/online-training-weer-in-balans/